• ชื่อเรื่อง : จิตอาสาแพทย์วิถีพุทธเพื่อมวลมนุษยชาติ
• ผู้วิจัย : ใจเพชร กล้าจน
• ปริญญา : ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต
• สาขาวิชา : ยุทธศาสตร์การพัฒนาภูมิภาค (สาธารณสุขชุมชน)
• อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ : ศาสตราจารย์ ดร.นพ.กระแส ชนะวงศ์, รองศาสตราจารย์ ดร.อัจฉรา ภาณุรัตน์ และ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.มาลินี อุทธิเสน
• จำนวนหน้า : 3,042 หน้า

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง “จิตอาสาแพทย์วิถีพุทธเพื่อมวลมนุษยชาติ” นี้เป็นการศึกษาโดยใช้กระบวนการวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Methods Research) ระหว่างการวิจัยเชิงชาติพันธุ์วรรณนา(Ethnography Research) และการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) ซึ่งมีวัตถุประสงค์การวิจัย คือ  

1) ศึกษาประวัติศาสตร์การแพทย์วิถีพุทธ จากจดหมายเหตุและสื่อต่าง ๆ ระหว่าง พ.ศ. 2538-2558 ของผู้ใช้การแพทย์วิถีพุทธ สถาบันบุญนิยม   
2) ศึกษารูปแบบจิตอาสาแพทย์วิถีพุทธนานาชาติพันธุ์เพื่อมวลมนุษยชาติ  และ  
3) วิเคราะห์องค์ประกอบการพัฒนาการแพทย์วิถีพุทธ และสร้างยุทธศาสตร์การขยายผลชุมชนจิตอาสาแพทย์วิถีพุทธเพื่อมวลมนุษยชาติ

ผลการวิจัยพบว่า

1. การแพทย์วิถีพุทธ เป็นการนำเอาจุดดีของการดูแลสุขภาพของแต่ละชาติพันธุ์ ได้แก่ วิทยาศาสตร์การดูแลสุขภาพทั้ง 4 แผน คือ แผนปัจจุบัน แผนไทย แผนทางเลือกและแผนพื้นบ้าน รวมกับหลัก 8 อ. เพื่อสุขภาพที่ดีของสถาบันบุญนิยม มาบริหารจัดการองค์ความรู้ประยุกต์ผสมผสานบูรณาการด้วยหลักธรรมของพุทธศาสนา และปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับสภาพสังคมสิ่งแวดล้อม

ในปัจจุบันได้เผยแพร่องค์ความรู้กระจายไปสู่บุคคล กลุ่มคนหรือหน่วยงานทั้งในและต่างประเทศ โดยมีจุดเด่นที่เน้นการสร้างสุขภาวะ แก้ไขหรือลดปัญหาสุขภาพที่ต้นเหตุ โดยใช้สิ่งที่ประหยัดที่สุด แต่ให้เกิดประโยชน์สูงที่สุด ด้วยวิธีที่เรียบง่าย ได้ผลรวดเร็ว สามารถพึ่งพาตนเองได้ใช้ทรัพยากรในท้องถิ่นเป็นหลัก

ประยุกต์เข้ากับวิถีชีวิตได้ และมีความยั่งยืน โดยสามารถสร้างความเป็นพุทธะในตนไปพร้อม ๆ กับการเกื้อกูลมวลมนุษยชาติ ด้วยการสานพลังกับหมู่มิตรดี ในสังคมและสิ่งแวดล้อมที่ดี เหมาะสมอย่างยิ่งกับการสร้างสุขภาวะ เพื่อแก้ปัญหาสุขภาพ ณ สภาพเศรษฐกิจสังคมและสิ่งแวดล้อมที่ย่ำแย่ในปัจจุบัน โดยสร้างความเป็นพุทธะในตนไปพร้อม ๆ กับการเกื้อกูลมวลมนุษยชาติ

ด้วยการสานพลังกับหมู่มิตรดีสหายดี ในสังคมและสิ่งแวดล้อมที่ดี แต่ละชาติพันธุ์สามารถพึ่งตนในการสร้างสุขภาวะ และสามารถถ่ายทอดองค์ความรู้เอื้อเฟื้อเกื้อกูลให้ผู้อื่นได้สร้างสุขภาวะต่อไป   เป็นการใช้วิธีการแนวชาติพันธุ์วรรณนาในการพัฒนางานสาธารณสุขชุมชน เพื่อมวลมนุษยชาติ

2. รูปแบบจิตอาสาแพทย์วิถีพุทธนานาชาติพันธุ์เพื่อมวลมนุษยชาติ จิตอาสาแพทย์วิถีพุทธจะให้ความสำคัญกับเทคนิคการปรับสมดุลร้อนเย็น หรือเทคนิคการดูแลสุขภาพตามหลักการแพทย์วิถีพุทธในอันดับแรก คือ เทคนิคข้อ 8 ใช้ธรรมะ ละบาป บำเพ็ญบุญกุศล ทำจิตใจให้ผ่องใส คบมิตรดี สร้างสังคมและสิ่งแวดล้อมที่ดี

ในประเด็นความคิดเห็นเกี่ยวกับแรงจูงใจในการเป็นจิตอาสาแพทย์วิถีพุทธ อันดับแรก คือ การอยากช่วยผู้อื่นให้พ้นทุกข์ อยากทำความดี อยากส่งต่อสิ่งดี ๆ ในส่วนของปัจจัยความสำเร็จ ปัญหาและอุปสรรค ในการพึ่งตนและช่วยเหลือผู้อื่นให้มีสุขภาวะที่ดีตามหลักการแพทย์วิถีพุทธ สิ่งสำคัญอันดับแรก คือ การปฏิบัติธรรม ลด ละ เลิก บาป บำเพ็ญกุศล ใจเบิกบาน ไร้กังวล

3. องค์ประกอบการพัฒนาการแพทย์วิถีพุทธมีทั้งสิ้น 11 องค์ประกอบ ซึ่งนำมาสร้างข้อเสนอเชิงนโยบายขยายผลชุมชนจิตอาสาแพทย์วิถีพุทธ ทั้งหมด 11 นโยบาย ประกอบด้วย        

1) การรู้หรือพุทธะโดยตัวอย่างหรือตัวแบบด้วยกระบวนการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ ใช้สิ่งที่ประหยัด เรียบง่าย ใกล้ตัวเป็นหลัก ทำเองได้ เพื่อดำรงชีวิตประจำวัน ช่วยสร้างศรัทธา พลังของหมู่มิตรดีสหายดี สังคมสิ่งแวดล้อมดี และพลังแห่งการเสียสละ เป็นการต่อยอดการเป็นจิตอาสา

2) หลักปฏิบัติหรือเทคนิคการปรับสมดุล 9 ข้อ (ยา 9 เม็ด) ทำให้อาการเจ็บป่วยทุเลา

3) การใช้ธรรมะตามหลักพุทธศาสตร์ ปรับสมดุลร้อนเย็น ละบาป บำเพ็ญกุศล ทำจิตใจให้ผ่องใส ส่งผลต่อการส่งเสริมป้องกันรักษาและฟื้นฟูสุขภาพ    

4) แพทย์วิถีธรรม เป็นศาสตร์แพทย์ทางเลือกในการดูแลสุขภาพ

5) สังคมสิ่งแวดล้อมสถานที่มีผลต่อสุขภาพกายใจที่แข็งแรงและผาสุก

6) การสื่อสารผ่านออนไลน์และสิ่งพิมพ์ต่าง ๆ มีอิทธิพลต่อการเผยแพร่ช่วยเหลือผู้คนและสร้างความเชื่อหรือศรัทธาในวิถีธรรมชาติ และแพทย์วิถีธรรม คือหน่วยงานสุขภาพเพื่อคุณประโยชน์แก่พุทธศาสนิกชนเป็นสำคัญ

7) ชื่อ อาหารสูตร “หมอเขียว” ทำให้สบาย เบากาย มีกำลัง ทุเลาอาการเจ็บป่วย  

8) หมอที่ดีที่สุดในโลก คือ ตัวคุณเอง เป็นการเรียนรู้เพื่อพึ่งตนให้พ้นทุกข์และช่วยเหลือเกื้อกูลผู้อื่น 

9) คุณธรรม ความกตัญญูตอบแทนคุณต่อหมอผู้เสียสละ ด้วยการใช้ความรู้มาเสียสละและเกื้อกูลมนุษยชาติ            

10) ความสุขคือเป้าหมายของการแพทย์วิถีพุทธ

11) อาหารปรับสมดุลมังสวิรัติรสชาติจืด ถูกใช้ประโยชน์ตั้งแต่ระยะเริ่มต้นของผู้ป่วย และอาหารพืชผักหรือสีเขียวรสชาติทั่วไป มีคุณค่าต่อการทุเลาความเจ็บป่วย

ABSTRACT

Research entitled “Buddhist Medicinal Volunteer for Humankind” was a mixed method research between ethnography research and action research. The research objectives were :

1) to study the history of Buddhist Medicine from archive and medias of people practicing Buddhist Medicine of Boonniyom Institute from 1995 to 2015,   

2) to study the form of Buddhist Medicinal volunteers for various ethnic groups of humankind, and

3) to analyze the factors in development of Buddhist Medicine and create the expansion strategy at community level of Buddhist Medicinal volunteer for Humankind.

The research findings were as follows :

1. Buddhist Medicine is integration of strengths from different ethnic health care which are 4 healthcare sciences: modern, traditional Thai, alternative and local medications, combined with Eight Elements of Holistic Health of Boonniyom Institute, Buddhism Dhamma and Sufficiency Economy Principle of His Majesty the King appropriately applied to Thai environmental society. It is disseminated to personnel, group or entity both domestic and international at present. The knowledge has a strength at creating wellness, correcting or minimizing health problem at root caused by using the most frugal but highest benefit approach, technique that is simple, quick-result, self-dependable, mainly local resources. It is applicable with way of life, sustainable and appropriate with creating wellness in order to solve health problem in social economy condition and deteriorating environment at present, and creating Buddhism in oneself together with helping humankind by cooperation among good friends in good society and environment. Each country can depend on itself in creating wellness and transferring knowledge to help others to create wellness further, using ethnography in developing community healthcare for humankind.
2. With regards to forms of various ethnic groups of Buddhism Medicinal volunteers, the volunteers focus on Hot and Cool balancing techniques or healthcare techniques according to each principle in Buddhist Medicine. The first technique used is the 8^th technique of practicing Dhamma, abandoning sin, making merit, clarifying one’s mind, seeking good friends, and creating good society and environment. The motives for the Buddhist Medicine volunteers are; firstly, their wish to help others from suffering / to do good deed / and to pass on good thing. The most important factor of success, problem/obstacle in self-dependence and helping other to achieve wellness according to Buddhist Medicine Principle is practicing Dhamma, lessen, abandon and quit sin as well as make merit, thus having joyful mind, no worry.
3. There are 11 elements in developing Buddhist Medicine and these are 11 policy proposals at expansion of Buddhist Medicinal volunteers for humankind at community level. They compose of
   1. It is to be enlightened, awakened as Lord Buddha by living an exemplary life, solving problem at root cause and using frugal, simple and ubiquitous thing in order to live daily life, create faith, power of good community, good society and environment as well as power of sacrifice, enrich their volunteering.  
   2. There are 9 practical principles / balancing techniques / 9 medicine pills to alleviate sickness symptoms.
   3. It is to apply Dhamma according to Buddhism to balance hot and cool abandon sin, make merit and clarify one’s mind, resulting in health promotion, prevention, healing and rehabilitation. 
   4. Dhamma Medicine is an alternative medication in healthcare.
   5. Society, environment and place influence sound, and bliss full health of body and mind.
   6. Communication via online or printed media influences in promoting, helping people and creating belief or faith in way of nature, and Dhamma Medicine as a health unit which benefit Buddhists, mainly.        
   7. “Morkeaw” food makes body comfortable, light-weighted and energized as well as relives sickness symptom.
   8. The slogan, “The best doctor is yourself”, is learning to depend oneself from suffering and help others.
   9. There are virtue and gratitude to the sacrificing doctor by using knowledge to sacrifice and help humankind.  
   10. Happiness is a goal of Buddhist Medicine. 
   11. Tasteless balancing vegetarian food is utilized since early stage of patient. while normal-taste, green veggie food is essential in relieving sickness.

วิธีใช้ Embed PDF

• กรุณากดลูกศร ซ้าย-ขวา ในการเปลี่ยนหน้า
• ถ้าหากตัวอักษรเล็ก-ใหญ่เกินไป กรุณากดเครื่องหมาย บวก-ลบ เพื่อปรับขยาย-ลดตัวอักษร

ประวัติผู้วิจัย

ชื่อ –สกุล	นายใจเพชร กล้าจน
วัน เดือน ปี เกิด	11 มิถุนายน พ.ศ. 2515
ที่อยู่ปัจจุบัน/สถานที่ทำงาน	ศูนย์เรียนรู้สุขภาพพึ่งตนตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง สวนป่านาบุญ 114 หมู่ 11 ตำบลดอนตาล อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร 49120
ตำแหน่งปัจจุบัน	• ผู้เชี่ยวชาญด้านการแพทย์ทางเลือกวิถีธรรมสำนักการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข • นักวิชาการสาธารณสุขระดับชำนาญการโรงพยาบาลอำนาจเจริญ กระทรวงสาธารณสุข • แพทย์วิถีธรรมและครูฝึกแพทย์แผนไทยศูนย์เรียนรู้สุขภาพพึ่งตนตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง สวนป่านาบุญ อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร • ประธานมูลนิธิแพทย์วิถีธรรมแห่งประเทศไทย • ประธานหลักสูตรผู้ประกอบการสังคมสาขาแพทย์วิถีธรรมสถาบันอาศรมศิลป์
ประวัติการศึกษา	• พ.ศ. 2538 ปริญญาตรีวิทยาศาสตร์สุขภาพสาธารณสุขศาสตร์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช • พ.ศ. 2540 ปริญญาตรีวิทยาศาสตร์สุขภาพบริหารสาธารณสุขมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช • พ.ศ. 2542 สำเร็จการศึกษาวิชาวิทยาศาสตร์การแพทย์แผนไทย, แนวคิดและทฤษฎีการแพทย์แผนไทย, เวชกรรมแผนไทย, เภสัชพฤกษศาสตร์, ธรรมานามัยและสังคมวิทยาการแพทย์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช • พ.ศ. 2543 อบรมด้านการแพทย์ทางเลือกจากประเทศมาเลเซียและจีนไต้หวัน • พ.ศ. 2553 ปริญญาโทสาขาพัฒนาบูรณาการศาสตร์ (เศรษฐกิจพอเพียง) มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ทำการศึกษาวิจัยเรื่อง “ความเจ็บป่วยกับการดูแลสุขภาพตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงตามหลักแพทย์ทางเลือกวิถีพุทธของศูนย์เรียนรู้สุขภาพพึ่งตนตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงสวนป่านาบุญอำเภอดอนตาลจังหวัดมุกดาหาร” • พ.ศ. 2555 ปริญญาวิทยาศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์สาขาสาธารณสุขชุมชนด้วยผลงานการค้นพบและเผยแพร่การแพทย์วิถีธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ
ประวัติการทำงาน	• พ.ศ. 2548 – ปัจจุบัน โรงพยาบาลอำนาจเจริญ • พ.ศ. 2548 สำนักงานสาธารณสุขอำเภอหว้านใหญ่ จังหวัดมุกดาหาร • พ.ศ. 2546–2548 สำนักงานที่ปรึกษาด้านการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของนายกรัฐมนตรี • พ.ศ. 2540–2545 สถานีอนามัยบ้านนิคมเกษตรกรรมทหารผ่านศึก จังหวัดมุกดาหาร • พ.ศ. 2535–2540 โรงพยาบาลหว้านใหญ่ จังหวัดมุกดาหาร