ขยายความบททบทวนธรรม

เรามีหน้าที่ทำแต่ละสิ่งแต่ละอย่าง ให้อยู่ในสภาพที่ดีที่สุด เท่าที่เราจะพึงทำได้ ให้โลกและเราได้อาศัย ก่อนที่ทุกสิ่งทุกอย่างจะดับไปเท่านั้น

เรามีหน้าที่ทำแต่ละสิ่งแต่ละอย่างให้อยู่ในสภาพที่ดีที่สุดเท่าที่เราจะพึงทำได้

ชีวิตเราแต่ละคนนี้ ต้องการให้เกิดสิ่งดีที่จะเกิดขึ้นในชีวิตของเราและต่อผู้อื่น สิ่งดีที่จะเกิดขึ้นในชีวิตของเราและต่อผู้อื่นก็คือ เราทำดีให้มากที่สุดเท่าที่เราจะทำได้ มันจึงจะเกิดดีได้มากที่สุด เราต้องทำดีให้มากที่สุดเท่าที่เราจะทำได้อย่างรู้เพียรรู้พัก มันก็มีนัยยะลึกอยู่ในภาษานี้ มีตัวซ้อนอยู่หลายอย่าง

1. ต้องทำดีให้ดีที่สุด

2. การทำดีให้ดีที่สุดคือเราทำอย่างรู้เพียรรู้พัก

เรามีหน้าที่ทำแต่ละสิ่งแต่ละอย่าง เรื่องไหนล่ะที่เป็นหน้าที่ของเราที่เราจะทำได้ ให้อยู่ในสภาพที่ดีที่สุดเท่าที่จะพึงทำได้ เพราะคนเรานะมันจะไปทำเกินกว่าที่เราทำได้มันทำไม่ได้ มันก็ทำในสิ่งที่มันทำได้นั่นแหละ นี่คือสิ่งที่จริงที่สุด คนเราเมื่อเราพยายามทำดีให้ดีที่สุดเท่าที่เราจะทำได้เนี่ย มันจะไม่มีอะไรคาใจ มันจะไม่มีอะไรทุกข์ใจ ถ้าเราได้พยายามเพียรให้ดีที่สุดแล้ว เมื่อเราได้มีโอกาสที่จะทำ สิ่งไหนที่เราได้ทำดีที่สุดแล้วมันจะไม่มีอะไรคาใจ มันจะไม่มีอะไรทุกข์ใจ แต่ถ้าเราไม่ได้ทำดีที่สุดแล้วมันจะมีอะไรคาใจนะว่าไม่ได้ทำๆ ว่าเราไม่ได้ทำๆ เรายังไม่ได้ทำดีให้ดีที่สุด เรามีโอกาสแต่เราไม่ทำๆ อย่างเงี้ยมันจะคาใจ แต่ถ้าเราทำดีที่สุดแล้วถ้าที่มันเป็นไปได้จริงเราจะไม่คาใจ มันจะไม่คาใจ มันจะไม่ทุกข์ใจ เพื่อที่จะให้คนหมดความคาใจ หมดความทุกข์ใจจึงต้องให้ทำดีให้ดีที่สุดเท่าที่จะทำได้ ณ ตอนนั้นเรามีภูมิปัญญาอยู่เท่าไหร่ ก็ทำให้มันดีที่สุดเท่าที่ภูมิปัญญาเรามี เท่าที่ความสามารถเรามีแล้วจบ ในช่วงหลังมาเราจะมีภูมิปัญญามากกว่านั้นก็อย่าไปน้อยใจ เพราะว่าก็ตอนนั้นมันรู้แค่นั้น เราจะเก่งกว่านั้นได้ไง เก่งกว่านั้นเราก็ไม่ทำแค่นั้นสิ เก่งกว่านั้นเราก็จะทำมากกว่านั้นสิ เราก็จะทำเท่าที่เรารู้สิ แต่คนโง่ก็จะไปน้อยใจอยู่นั่นว่า แหม…ถ้าตอนนี้จะไม่ทำอย่างนั้นหรอก โง่อยู่อย่างนั้นแหละ ถ้าถ้าตอนนั้นคุณรู้เท่าที่คุณรู้ปัจจุบันนี้ คุณจะทำเท่าที่คุณทำเมื่อก่อนไหมล่ะ ใช่ไหม คุณก็ทำให้มันดีเท่าที่คุณรู้ในปัจจุบันนี้ใช่ไหมล่ะ แต่ตอนนั้นคุณรู้เท่าปัจจุบันไหมล่ะ คุณก็ไม่ได้รู้เท่าปัจจุบัน แล้วคุณจะไปโง่ให้เป็นทุกข์อยู่ทำไมวะ ตอนนั้นคุณก็รู้สุดอยู่แค่นั้น คนเรานะ่ใครมันจะไปทำ ใครจะอยากให้มันไม่ดีสุดล่ะ มีไหม ไม่มีหรอก ใครก็อยากทำดีสุดทุกปัจจุบันนั่นแหละ ใช่ไหม แต่ ณ ทุกปัจจุบันนั้นนะเราจะดีกว่าภูมิในปัจจุบันนั้นได้ไหม มันก็ไม่ได้ เราจะฉลาดกว่าภูมิปัจจุบันนั้นมันก็ไม่ได้ จะทำดีกว่านั้นมันก็ไม่ได้ เพราะภูมิสูงสุดมันมีแค่นั้น ใช่ไหม เมื่อภูมิสูงสุดมันมีแค่นั้น ณ เวลานั้น มันก็ดีสุดได้แค่นั้นแหละ เราก็ทำดีเต็มที่แล้วคุณก็ทำดีเต็มที่แล้วถ้าที่ภูมิคุณมีตอนนั้นน่ะ แล้วคุณจะไปอยากได้มากกว่านั้นได้ยังไง เพราะมันเป็นไปไม่ได้ที่คุณจะได้มากกว่านั้น ก็ ณ ตอนนั้นน่ะคุณมีบุญกุศลเท่านั้น เก่งได้เท่านั้น มันก็ได้เท่านั้น วิบากร้ายมีเท่านั้นวิบากดีมีเท่านั้น มันก็ได้เท่านั้น ลดกิเลสได้เท่านั้นทุกอย่างมันก็ได้เท่านั้น มันก็ดีสุดได้เท่านั้น ในเมื่อมันทุกคนก็ปรารถนาให้เกิดสิ่งที่ดีที่สุด เราก็ปรารถนาให้เกิดสิ่งที่ดีที่สุด ในเมื่อภูมิเรามีเท่านั้นเราควรจะภูมิใจเท่านั้น พอใจเท่านั้นว่าตอนนั้นเราพยายามทำให้ดีที่สุดแล้วตามภูมิที่เรามี ณ เวลานั้น มันจะให้เกินนั้นก็ไม่ได้ ทีนี้ช่วงหลังมา เอ้า..เรามีภูมิมากขึ้น ช่วงหลังมาเราก็มีภูมิมากขึ้น เราทำดีที่สุดได้มากขึ้น แต่ไปน้อยใจว่ารู้ยังงี้ฉันทำแบบไอ้ที่มีภูมิมากขึ้นนี้ดีกว่า มันจะได้เกิดประโยชน์มากกว่านั้น คุณย้อนกลับไปทำได้ไหม ไม่ได้ มันผ่านมาแล้ว แล้วคุณน้อยใจมันจะเจริญขึ้นใช่ไหม เสียใจเนี่ยมันจะเจริญขึ้นใช่ไหม มันก็เสื่อมสิมันจะไปเจริญขึ้นได้ยังไง ก็เสื่อมเท่านั้นเอง แล้วจะไปน้อยใจให้โง่ทำไมเล่า คุณไปทำความเสื่อมไปอีกทำไมเล่า ก็ไม่ต้องไปน้อยใจ คนทุกคนมันก็ฉลาดขึ้นเป็นลำดับๆ จากโง่ก็ค่อยฉลาดเป็นลำดับๆ เราลดกิเลสมากขึ้น เราสานพลังกับหมู่มิตรดี ลดกิเลสมากขึ้น ช่วยเหลือผู้อื่นมากขึ้น ภูมิเราก็มากขึ้น เราก็จะรู้ว่านี่ๆๆ ถ้าเจอสถานการณ์อย่างนั้นอีกเราก็ไม่ทำอย่างนั้นแหละ เพราะเรารู้ว่าวิธีทำที่ดีกว่านั้นมันมีอยู่ ใช่มะ เพราะฉะนั้นเราก็เอาภูมิที่เรามีในปัจจุบันนี้แหละมาปฏิบัติให้มันถูกต้องที่สุดดีที่สุด ณ ปัจจุบัน หรือเอาไปสอนคนอื่นที่เขายังไม่รู้ ถ้าเขาเจอสถานการณ์นี้ควรทำแบบนี้ เจอสถานการณ์นี้ควรทำแบบนี้ เราก็เอามาสอนตัวเองเอามาสอนผู้อื่น เอามาช่วยตัวเองเอามาช่วยผู้อื่น ณ วินาทีปัจจุบันนั้นเท่านั้นแหละ คนเราทำดีที่สุดเท่าที่ตัวเองมีปัญญา ณ ปัจจุบันเท่านั้นแหละ ดีสุดกว่านั้นไม่ได้หรอก ได้เท่าไหร่เราก็เท่านั้นให้มันดีที่สุดด้วยความจริงใจแล้วก็จบ เมื่อเราลดกิเลสไปเรื่อยๆ ช่วยเหลือผู้อื่นไปเรื่อยๆ ภูมิเราก็จะมากขึ้นไปอีก เราก็จะเก่งขึ้นไปอีก เราก็จะประมาณมากขึ้น ประมาณเก่งขึ้นในปัจจุบันได้มากขึ้นไปอีก เราสามารถเปรียบเทียบได้แต่เราน้อยใจไม่ได้ ฟังชัดๆ นะ เราสามารถเปรียบเทียบได้แต่เราน้อยใจไม่ได้ เพราะน้อยใจมันคือโง่ คือชั่ว คือทุกข์ จะไปทำเพิ่มอีกทำไม โง่ชั่วทุกข์น่ะ เราก็รู้ได้ว่าวิธีที่จะเก่งขึ้นกว่าเดิมก็คือ ลดกิเลสและช่วยเหลือผู้อื่น สานพลังกับหมู่มิตรดี สานพลังกับสัตบุรุษ หมู่มิตรดี ลดกิเลสช่วยเหลือผู้อื่น ภูมิเราก็จะมากขึ้นมากขึ้นมากขึ้นมากขึ้น เมื่อภูมิเรามากขึ้นเราก็จะปฏิบัติถูกต้องตามสถานการณ์ทุกปัจจุบันได้มากขึ้น ทุกปัจจุบันเราก็ทำได้ดีขึ้น หรือเหตุการณ์ที่เคยผ่านๆ มา เราก็จะทำได้มากขึ้นถ้าเจอเหตุการณ์นั้นอีกกับเรา หรือเจอเหตุการณ์นั้นอีกกับคนอื่น เราก็จะแนะนำได้ดีขึ้นๆ มันก็ดีแล้วนี่ เราก็มีภูมิมากขึ้นแล้วจะไปน้อยใจทำไม ควรจะจะดีใจนะ เอ้อ…เรามีภูมิมากขึ้นนะ  เราฉลาดขึ้นเราไม่ได้โง่เท่าเดิม แทนที่จะดีใจกลับไปน้อยใจ คนเราก็โง่ได้ แทนที่จะดีใจ เอ้อ..เรารู้ได้ว่าตอนนั้นน่ะทำไมมันไม่ดี มันไม่เข้าท่า เออ…ดีจังเลยเราได้รู้ว่ามันไม่เข้าท่า เออ..ดีจังเลยเรามีภูมิมากขึ้น เราจะได้ปฏิบัติตนเองต่อผู้อื่นได้ได้ดีขึ้น ใช่ไหม เราจะไปมัวน้อยใจทำไม น้อยใจไม่ได้เกิดประโยชน์อะไร ควรจะดีใจสิมีภูมิปัญญามากขึ้น คนโง่ที่ภูมิปัญญามากขึ้นกลับน้อยใจ เออ..ทำไมถึงโง่ซ้ำโง่ซ้อนอะไรขนาดนี้ ฉลาดขึ้นแล้วก็ยังโง่อยู่อีก เคยไหม แล้วเป็นไง ดีไหม ไม่เห็นดีเลย ไม่ดีแล้วทำทำไม มันโง่ มันโง่ซ้อน อย่าไปโง่ซ้อนซิ ฉลาดขึ้นแล้วก็อย่าไปโง่ซ้อน ฉลาดก็ฉลาดให้มันครบๆ หน่อย ฉลาดขึ้นแล้วยังเอาโง่มารวมอยู่อีก ตัดโง่ออกไปสิ คนเรามันไม่มีใครไม่เคยพลาดหรอก มันพลาดกันทุกคนนั่นแหละ พลาดกันทุกคนแหละ พระโพธิสัตว์ยังพลาดเลย พลาดกันทุกคน ท่านก็รู้แล้วว่ามันพลาด ท่านก็แก้ไขก็ไม่พลาดอีก รู้ว่าพลาดนั่นแหละคือปัญญา รู้ว่าพลาดนั่นแหละคือปัญญา เมื่อมีปัญญาแล้วก็ควรจะดีใจ ก็ควรจะภูมิใจ ใช่ไหม ไม่ใช่จะไปเสียใจ มีปัญญาแล้วเสียใจ โง่จริงๆเลย เลิกโง่ได้แล้ว เรามีปัญญาว่า เออ..ตอนนั้นเราพลาด เออ..ถ้าเรารู้อย่างนี้ตอนนั้นเราไม่เป็นทำอย่างนั้น เออๆ..ดีเรามีปัญญาเพิ่มขึ้นดีจังเลย เรามีปัญญาเพิ่มขึ้น เจออีกเราจะได้ไม่ทำอีก แบบโง่อย่างนี้ เราจะทำแบบฉลาดอย่างนี้ ถ้าเจอคนอื่นที่มีปัญหาอย่างนี้อีกเราจะได้แนะนำเขาได้ไงว่า แบบนี้ฉลาดกว่า เห็นไหมเราก็เพิ่มปัญญาขึ้นไป ไม่ต้องโง่ซับโง่ซ้อน เออ..ฉลาดหให้มันไม่ต้องมีโง่แทรกได้ไหม แหม..ฉลาดแล้วยังเอาโง่แทรกอีก นี่แหละถ้าได้พบสัตบุรุษ ได้ฟังสัทธรรมมันก็จะเอาฉลาดอย่างเดียวไม่โง่แทรก ฉลาดแบบไม่ต้องโง่แทรก เป็นอย่างนี้แหละ ในบททบทวนธรรมที่อาจารย์พยายามที่จะให้เข้าใจว่า ทำดีที่สุดแล้วคุณจะไปเสียใจอะไร คุณจะไปคาใจอะไร ก็ดีที่สุดตามภูมิ ดีที่สุดตามภูมิๆ มันก็ถูกต้องที่สุดแล้ว ดีที่สุดตามภูมิ อย่าไปเสียใจแทรก ดีที่สุดตามภูมิแล้วก็ให้มันดีขึ้นไปอีกดีขึ้นไปอีก เมื่อเรามีประสบการณ์มากขึ้นเราก็จะดีขึ้นไปอีก สานพลังกับหมูมิตรดี ลดกิเลสมากขึ้น ช่วยเหลือผู้อื่นมาก ภูมิก็ขึ้นมากขึ้นมากขึ้นไปอีก ก็อย่าไปเสียใจสิ กับที่พลาดมาแล้ว เพราะตัวเองมีภูมิมากขึ้นจะไปเสียใจทำไม ฉลาดมากขึ้นแล้วยังไปเสียใจอยู่อีก ก็ไม่รู้จะช่วยยังไงแล้ว นี่แหละจึงเป็นที่มาของเรามีหน้าที่ทำแต่ละสิ่งแต่ละอย่างให้อยู่ในสภาพที่ดีที่สุดเท่าที่เราจะพึงทำได้

ให้โลกและเราได้อาศัย

คำว่า ให้โลกและเราได้อาศัย พอทำเต็มที่แล้วมันไม่มีอะไรคาใจแล้ว คาใจทำไมล่ะ ทำดีที่สุดแล้วตามภูมิ คาใจทำไม มันไม่มีอะไรคาใจ มันไม่ต้องทุกข์ใจมันไม่ต้องเสียใจถ้ารู้ว่าทุกคนก็ทำทุกอย่างตามภูมิตัวเองมันจะเกินภูมิได้ไหม ได้ไหม ไม่ได้ ถ้ามันเกินภูมิได้ก็ทำสิ ทำสิ ได้ไหมล่ะ ไม่ได้ ใครจะไปทำให้เกินภูมิได้ ทุกคนก็ทำตามภูมิตัวเองทั้งนั้นแหละ ไปทำเกินภูมิได้ไง แล้วใครจะอยากโง่ไหม ใครจะอยากให้เกิดสิ่งดีน้อยไหม ไม่มี อยากให้เกิดสิ่งเลวร้ายไหม ไม่มี อยากให้เกิดสิ่งดีน้อยไหม ไม่มี มีแต่อยากให้เกิดสิ่งดีมากสุดใช่ไหม ก็อยากให้เกิดสิ่งดีมากสุด อยากประมาณให้มันถูกต้องที่สุดทั้งนั้นแหละ แล้วทุกคนก็ต้องทำตามภูมิตัวเองใช่ไหม เกินนั้นได้ไหม ไม่ได้ ในเมื่อเกินไม่ได้ แล้วทำไมไปอยากได้เกินนั้นล่ะตอนนั้น ใช่ไหม พอระลึกย้อนหลังอุ้ย…ฉันอยากได้เกินนั้นจังเลย แหม ถ้าทำได้เกินนั้น ฉันก็ทำมากกว่านั้นแล้ว มันเป็นไปไม่ได้ ในเมื่อเป็นไปไม่ได้ ก็ต้องวาง แล้วจะเสียใจทำไมล่ะ ทุกคนทำดีที่สุดตามภูมิตัวเองเท่านั้นแหละ มันเกินนั้นไม่ได้หรอก เมื่อเราฉลาดขึ้นเราก็ทำให้มันดีขึ้น ถูกต้องขึ้น ณ ปัจจุบัน ใช่ม่า กับเหตุการณ์เดิมนั้น กับเหตุการณ์ใหม่ก็ตาม ใช่ไหมก็ทำให้มันดีขึ้น หรือช่วยเหลือผู้อื่นก็ตาม กับตัวเองกับผู้อื่นก็ตาม ก็ทำให้มันดีขึ้นเท่านั้นเอง  นี่แหละ เรามีหน้าที่ทำแต่ละสิ่งแต่ละอย่างให้อยู่ในสภาพที่ดีที่สุดเท่าที่จะทำได้ เท่าที่เป็นไปได้ตามภูมิ เท่าที่จะทำได้ คือ ตามภูมิตามบารมีที่มีตามภูมิตามบารมีที่มี มีเท่าไหร่ก็สุดฝีมือเท่านั้นแหละจบ ก็ปรารถนาให้เกิดดีแล้วก็จบ ให้โลกแล้วเราได้อาศัยก่อนที่ทุกสิ่งทุกอย่างก็ดับไปเท่านั้น ก็เมื่อเราทำดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้แล้ว โลกก็จะได้อาศัย คนในโลกก็จะได้อาศัย เราก็จะได้อาศัยดีที่เราทำนั้น ก็ได้อาศัยเพราะชีวิตอยู่ก็ต้องอาศัยสภาพดีๆ นั่นแหละ เท่าที่มันจะเป็นไปได้ดีเท่าที่จะเป็นไปได้ก็ได้อาศัย ได้เท่าไหร่ก็เท่านั้นแหละดีเท่าไหร่ก็เท่านั้น ที่จะได้อาศัย

ก่อนที่ทุกอย่างจะดับไปเท่านั้น 

ก่อนที่ทุกอย่างจะดับไปเท่านั้น แปลว่า แม้อาศัยแล้ว แต่มันก็จะดับไปนะ อย่าไปยึดมั่นถือมั่นว่ามันจะอยู่ไปตลอด สิ่งใดมีการเกิดขึ้นเป็นธรรมดาสิ่งนั้นมีการดับไปเป็นธรรมดา แม้ดีก็ต้องดับไปนะ แม้ร้ายก็ต้องดับไป อย่าไปยึดมั่นถือมั่นว่ามันจะอยู่ตลอดนะ เกิดแล้วมันก็ดับๆ หมดฤทธิ์เขาก็ดับๆ อย่างนี้เป็นต้น เมื่อเราไม่ยึดมั่นถือมั่นเราก็ไม่ทุกข์ เขาได้อาศัยก็ดีแล้วได้อาศัย เขาดับไปก็ดีแล้วเขาดับไป เราก็ไม่อะไรอาลัยอาวรณ์ เพราะเรารู้ว่าเขาเกิดแล้วเขาก็ดับๆ เราไม่อาลัยอาวรณ์เราก็ไม่ทุกข์ เราก็เบิกบานแจ่มใสไร้กังวล เพื่อจะให้เกิดดีมากขึ้นเราก็ทำดีมากขึ้น มีโอกาสทำดีเมื่อไหร่ก็ทำๆ ให้โลกและเราได้อาศัยก่อนที่ทุกอย่างจะดับไป ให้เราทำใจแบบนี้ไปเรื่อยๆ มันจะดับไปเราก็ไม่ทุกข์ ดีดับไปเราก็ไม่ทุกข์ ดีเกิดเราก็ไม่ทุกข์ ดีเกิดเนสก็อาศัยดีดับไปแล้วก็ไม่ทุกข์ เพราะเรารู้ความจริงว่า อ๋อ..เขาเกิดตามเหตุปัจจัยที่เราสร้างขึ้นทำขึ้นหรือใครสร้างขึ้นตามขึ้น และเมื่อเกิดแล้วหมดฤทธิ์มันก็ดับ เกิดอล้วมันก็ดับนะ แม้ดีเกิดมันก็ดับนะ เราจะไปติดไปยึดไม่ได้ ร้ายเกิดแล้วก็ดับ เราก็ไม่ได้หวั่นไหวว่ามันจะอยู่ไปตลอด ร้ายเกิดแล้วมันก็ดับ ดีเกิดมันก็ดับนะ เราไม่ติดไม่ยึดใจเราก็สบาย พอถึงวันหนึ่งเราจะปรินิพพาน พอเราฝึกแบบนี้ไว้เรื่อยๆ ตั้งแต่เรามีชีวิตอยู่ปัจจุบันเราก็ไม่ทุกข์อะไร เพราะเรารู้ว่ามันเกิดมันก็ต้องดับ สักวันนึงมันก็ต้องดับ พอเราจะปรินิพพาน เราก็ปล่อยวางได้เลย ถ้าเราล้างตัวชอบชังได้หมดแล้ว จะดับสูญเราก็ดับสูญได้เลย เพราะเราซ้อมมาไม่รู้ตั้งกี่ครั้งแล้ว มันเกิดระดับนะๆ เราไม่ได้ยึดมั่นถือมั่น ซ้อมมาไม่รู้ตั้งกี่ทีแล้ว เราจะดับสูญก็ดับสูญ ไม่ได้ห่วงอะไรมันง่ายๆ แต่ถ้าเราไปยึดมั่นถือมั่น หือ..มันต้องอยู่ไปตลอด คนนั้นคนนี้ต้องเข้าใจแบบนั้นแบบนี้ ต้องทำดีแบบนั้นแบบนี้ ยึดแบบไหนก็แล้วแต่มันก็ทุกข์ทั้งนั้นแหละ เราก็อย่าไปยึดสิ ให้มันเด็ดให้มันขาด ให้มันจบ นี่ก็คือความหมาย จะได้ไม่ต้องทุกข์ จะได้ฝึกปล่อยวาง จะได้ฝึกทำดีแล้วก็วางดีๆ ให้ฝึกไว้ ให้ทบทวนไว้ว่า มันไม่ได้อยู่ไปตลอดนะ แม้ดีแค่ไหนเกิดแล้วก็ดับๆ บอย่างนี้เป็นต้น ก็จะได้ไม่ทุกข์ จิตเราก็เป็นอิสระจากทุกข์  ฟังเสียงบรรยายได้ที่ 630125 7 ขยายบททบทวนธรรม เรามีหน้าที่ทำแต่ละสิ่งเท่าที่จะพึงทำได้ https://youtu.be/VvVmROMhkBE