ฟักทองอ่อนเป็นผักฤทธิ์เย็น ฟักทองแก่เป็นผักฤทธิ์ร้อน
ลักษณะทางพฤษศาสตร์
ฟักทองเป็นเถาเลื้อยไปตามดิน ลำต้น 5 เหลี่ยมมีขนเล็กๆ มีมือเกาะ ใบเดี่ยวรูปหัวใจ ขอบใบมีหยักเล็กๆ เว้าเล็กน้อย ดอกเดี่ยวสีเหลืองออกตามง่ามใบ ดอกตัวผู้และดอกตัวเมียอยู่บนต้นเดียวกัน ผลมีรูปร่างและขนาดแตกต่างกันตามพันธุ์ มีตั้งแต่ผล กลมจนถึงค่อนข้างแป้น เนื้อในผลมีสีเหลือง จนถึง เหลืองอมส้ม เหลืองอมเขียว ฟักทองเป็นพืชล้มลุกอายุ 1 ปี ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด
ประโยชน์/การนำไปใช้
ฟักทองนำมาปรุงอาหารได้หลากหลาย เช่น ยอดฟักทอง ดอกตูมและผลอ่อน นำมาลวกให้สุกรับประทานกับน้ำพริก ใช้ทำแกงเลียงหรือแกงส้มได้ ผลฟักทองแก่ นำมาทำ แกงเลียง ผัดฟักทอง น้ำสลัดฟักทอง ซุปฟักทอง นำไปทำเป็นของหวาน เช่น แกงบวดฟักทอง ฟักทองเชื่อม ฟักทองสังขยา เป็นต้น ชื่อพื้นถิ่น ภาคเหนือ มะฟักแก้ว มะน้ำแก้ว ฟักเขียว มะคี้ส่า เหลืองเคส่า (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ภาคกลาง ฟักทอง ภาคอีสาน บักอึ หมากฟักเหลือง ภาคใต้ น้ำเต้า
สรรพคุณของฟักทอง
- เนื้อของฟักทองอุดมไปด้วยโปรตีน คาร์โบไฮเดรต วิตามินซี วิตามินอี ไนอาซิน (วิตามินบี 3) แมกนีเซียม โปแตสเซียม เซเลเนียม สังกะสี และเหล็ก
- เป็นแหล่งสำคัญของสารในกลุ่มแคโรทีนอยด์ (carotenoids) ชนิดต่าง ๆ ที่เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนไปเป็นวิตามินเอ ช่วยบำรุงสายตาและผิวพรรณ ฟักทองจึงจัดเป็นอาหารที่เหมาะสำหรับผู้ที่ขาดวิตามินเอ
- เนื้อของฟักทองมีกากใยอาหารมาก จึงช่วยให้ระบบย่อยอาหารของร่างกายทำงานดีขึ้น
- สารเบต้าแคโรทีนในเนื้อสีเหลืองของฟักทองมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และมีฤทธิ์ต้านเซลล์มะเร็งหลายชนิด
- ฟักทองสามารถเพิ่มระดับอินซูลินในเลือด ทำให้น้ำตาลในเลือดลดลง นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ลดความดันโลหิต
- แก้ปวด บรรเทาการอักเสบ กระตุ้นการทำงานของเซลล์ภูมิคุ้มกันของร่างกาย
- แก้ท้องเดิน
- ช่วยให้ผิวพรรณชุ่มชื้น และช่วยชะลอความแก่
- ในเมล็ดฟักทอง มีประสิทธิภาพในการต้านมะเร็งและเสริมฤทธิ์กับยาแผนปัจจุบันที่ใช้รักษามะเร็ง เช่น ดอกโซรูบิซิน (doxorubicin) เจ็มซิทาบีน (gemcitabine) เมื่อทำการศึกษาในเซลล์มะเร็ง
- นอกจากนี้เมล็ดฟักทองยังมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและฤทธิ์บรรเทาอาการอักเสบ กรดไขมันชนิดไม่อิ่มตัวในเมล็ดฟักทองมีฤทธิ์ลดคอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอร์ไรด์ในเลือด อีกทั้งยังช่วยปกป้องเซลล์ตับด้วย
- เมล็ดฟักทองสามารถนำมาทำเป็นของขบเคี้ยวสำหรับทานเล่น มีคุณค่าทางโภชนาการสูง เพราะในเมล็ดฟักทองมีทั้งน้ำมัน แป้ง โปรตีน วิตามิน และยังเป็นแหล่งของธาตุฟอสฟอรัส ที่ช่วยเสริมสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง รวมทั้งช่วยรักษาสมดุลของกรดและด่างภายในร่างกายอีกด้วย
- เมล็ดฟักทอง ช่วยขับพยาธิตัวตืด
- น้ำมัน จากเมล็ดฟักทองมีส่วนช่วยบำรุงประสาท
- รากฟักทองนำมาต้มกับน้ำ ดื่มช่วยแก้อาการไอ
- เยื่อกลางผลของ ฟักทอง นำมาใช้ตำพอกแผล แก้อาการฟกช้ำ อาการปวดและอักเสบได้
แหล่งข้อมูล
